Negatywny stres - jak reagujesz: walka, ucieczka, zamrożenie?

Stres to nieodłączny element życia, ale nie zawsze działa na nas pozytywnie. W przypadku negatywnego stresu, czyli dystresu, nasz organizm reaguje w sposób, który może mieć destrukcyjny wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie, kluczowe są trzy podstawowe reakcje: walka, ucieczka i zamrożenie. Jeśli masz historię traumy lub lęku, możesz przesadnie reagować na sytuacje niegroźne.

Negatywny stres: co to jest?

Negatywny stres to stan, w którym obciążenie emocjonalne lub fizyczne przekracza nasze możliwości radzenia sobie. Może być wynikiem:

• Przewlekłych problemów (np. toksyczne środowisko pracy),

• Nagłych, traumatycznych wydarzeń (np. wypadek, utrata bliskiej osoby),

• Nadmiaru codziennych obowiązków i presji.

Dystres wpływa na funkcjonowanie naszego ciała i umysłu, prowadząc do takich objawów jak:

• Problemy z koncentracją,

• Bezsenność,

• Napięcie mięśniowe,

• Poczucie bezradności.

  
  

  

Reakcje na stres: walka, ucieczka, zamrożenie

Gdy doświadczamy stresującej sytuacji, organizm uruchamia mechanizm obronny znany jako reakcja „walcz lub uciekaj” (fight or flight). W niektórych przypadkach pojawia się również trzecia reakcja: zamrożenie (freeze).

1. Walka (fight)

   Reakcja ta mobilizuje nas do konfrontacji z zagrożeniem. Objawia się:

   • Przyspieszeniem akcji serca,

   • Napięciem i gotowością do działania,

   • Często agresją lub próbą dominacji w sytuacji konfliktowej.

     Przykład: W sytuacji krytyki w pracy reagujesz obroną swoich działań lub próbą przeforsowania swoich racji.

     
     

2. Ucieczka (flight)

   Ucieczka to reakcja polegająca na unikaniu sytuacji stresowej lub zagrożenia. Objawy obejmują:

   • Silne uczucie lęku i chęć oddalenia się,

   • Unikanie problemów, nawet kosztem ich pogłębiania.

     Przykład: Rezygnujesz z trudnej rozmowy z szefem, unikając konfrontacji.

     
     

3. Zamrożenie (freeze)

   Gdy stres jest przytłaczający, organizm może "zamrozić się". To reakcja polegająca na tymczasowym paraliżu, bezruchu lub niemożności podjęcia decyzji, działania, obrony siebie. Objawia się:

   • Brakiem reakcji na bodźce,

   • Poczuciem oszołomienia,

   • Często uczuciem bezradności.

     Przykład: W obliczu krytyki stoisz w milczeniu, nie potrafiąc odpowiedzieć, uciec, zareagować ani bronić się.

   
   

   

Dlaczego te reakcje się pojawiają?

Reakcje walka, ucieczka i zamrożenie to ewolucyjne mechanizmy obronne, które miały na celu ochronę przed zagrożeniami w dawnych czasach, np. w obliczu ataku drapieżnika. Współcześnie te same mechanizmy uruchamiają się w sytuacjach, które nie są fizycznie niebezpieczne, np. podczas stresującej prezentacji w pracy czy konfliktu interpersonalnego.

Jak radzić sobie z tymi reakcjami?

1. Świadomość: Rozpoznanie, która reakcja dominuje u Ciebie w sytuacjach stresowych, to pierwszy krok do zarządzania stresem.

2. Techniki relaksacyjne: Ćwiczenia oddechowe, joga, medytacja i relaksacja mięśni mogą pomóc wyciszyć reakcje.

3. Praca nad emocjami: Terapia poznawczo-behawioralna lub inne formy wsparcia mogą pomóc zrozumieć i kontrolować reakcje.

4. Budowanie odporności na stres: Regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta i sen wspierają zdolność organizmu do radzenia sobie z napięciem.

   
   

   

Jak sobie pomóc?

Reakcje na stres prowadzą do chronicznych problemów, takich jak lęki, depresja czy problemy zdrowotne. Warto nauczyć się jak sobie radzić z reakcjami na stres i zrozumieć jakie mechanizmy dominują w naszym życiu.

Pamiętaj, że stres to naturalna część życia, ale nie musi nad nami dominować. Zrozumienie swoich reakcji to klucz do odzyskania kontroli i poprawy jakości życia.